Bruksizm, kişilerin dişlerini birbirine bastırdığı, sıktığı ya da gıcırdattığı bir durumdur. Bu durum, genellikle fark edilmez. Gün içerisinde ve uyurken bilinçsizce dişler gıcırdatılabilir ya da sıkılabilir. Çene ağrılarının genel sebebi de budur.
Diş gıcırdatma, uykuda sık yaşanır ve hareket bozukluğu olarak düşünülür. Uyku bruksizm hakkında birçok bilimsel araştırma yapılmıştır. Araştırmalar sonucunda uykuda dişlerini sıkan kişilerin nefes almada zorluk çektikleri ve horladıkları görülmüştür.
Bruksizm vakalarının dereceleri vardır. Hafif olanlar, çoğu zaman tedavi gerektirmez. Diş sıkma sonucunda dişler kırılabilir, çene bozuklukları oluşabilir ve baş ağrıları artabilir. Bu yüzden diş sıkma derecesini öğrenmek için uzman bir hekime başvurulmalıdır.
Bruksizm (Diş Gıcırtısı) Neden Olur?
Diş Gıcırtısı üzerine birçok çalışma yapılsa da gıcırtı nedenleri tam olarak bulunamamıştır. Ancak psikolojik, genetik ya da fiziksel bir etkenin sonucu olarak düşünülmektedir. Gerginlik ve stres gibi duyguların üst seviyelerde yaşandığı dönemlerde bruksizm sık yaşanır.
Uyku esnasında strese bağlı olarak diş gıcırtısı ve sıkması haricinde çiğneme durumları da yaşanabilmektedir. Sıklığı, yaşa bağlı olarak değişmektedir. Özellikle küçük yaşlardaki çocuklarda sık görülür. Yetişkin döneminde sakin bir kişilik tipine sahip olunursa diş sıkma durumu geçer.
Diş sıkmanın ilaçların yan etkisi olma ihtimali de vardır. Antidepresan kullanan hastalarda görülebilir. Ayrıca alkol, sigara ve enerji içecekleri, bruksizm oranını arttırır. Birey dışında aile boyu da olabilir. Bu yüzden genetik faktörler etkili olur.
Bruksizm (Diş Gıcırdatması) Belirtileri Nelerdir?
İki tip bruksizm vardır. Bunlar, uyku bruksizmi ve uyanık bruksizmdir. Belirtileri;
- Dişlerin birbirine kenetlenerek ağrı yapması,
- Uyku sırasında yanındakileri uyandıracak şekilde dişlerini gıcırdatması,
- Boyunda, yüzde ve çenede ağrılar,
- Dişlerde çatlama, düzleşme ve hassasiyet duyulması,
- Uyku bozuklukları,
- Diş minelerin derin katmanları gösterecek derece aşınması,
- Kulak ağrıları,
- Şakak bölgesinde baş ağrıları,
- Çene kaslarının sıkılmasına bağlı olarak çenenin kilitlenmesi,
- Yanağın iç kısmında yaraların oluşmasıdır.
- Sıkma ve gıcırdatma belirtilerin şiddetlenmesi durumunda vakit kaybetmeden diş hekimine gidilmelidir.
Bruksizm (Diş Sıkma) Nasıl Teşhis Edilir?
Diş hekimleri, hastaya bruksizm teşhisi koymadan önde ağızı ve dişleri muayene eder. Değişiklikler gördüğünde hastaya diş sıkmayla ilgili sorular sorar. Sorular arasında günlük rutinler, diş bakımı, uyku düzeni ve kullandığı ilaçlar yer alır. Ardından bruksizm teşhisi koyar.
Tanının derecesini öğrenmek için dişleri ayrıntılı olarak kontrol eder. Dişlerin aşınmasının nedenini öğrenir. Diş anormallikleri ve kırık gibi durumlar için röntgen çeker. Böylelikle diş bozuklukların durumuna göre bruksizm derecesini öğrenir.
Bruksizm (Diş Sıkması) Nasıl Tedavi Edilir?
Bruksizm, çocuk yaşlarda tedavi gerektirmez. Ancak yetişkin dönemlerinde şiddetli diş sıkma vakaları görülmektedir. Ağız ve dişlerdeki hasarlara göre ilaç ya da terapi tedavileri uygulanır. Tedavi yöntemleri, sadece doktor ya da diş hekimi tarafından belirlenebilir.
Bireyin karakterine göre durumu hafifletici yaklaşımlarda bulunulur. Uyku problemlerine bağlı bir durum gözlenirse uyku tıbbı doktoruyla birlikte çalışılması gerekir. Böylelikle diş gıcırdatma, uyku uzmanı tarafından da değerlendirilir. Hasta üzerinde uyku çalışmaları ve testleri yapılır. Uyku bozukluğu tedavi edildiğinde bruksizm ortadan kalkacaktır.
Diş sıkması, psikolojik sorunlara bağlı oluşuyorsa işinde uzman danışman ya da terapiste yönlendirilir. Botoks tedavisi gibi yöntemlerle kişi rahatlar ve yenilenir. Bu sayede stres yönetimi sağlanır. İlk başlarda diş sıkması hafiflemeye başlar ve zamanla geçer.
Bireyler, dişlerini istemsiz sıktıklarını hissettiğinde çene pozisyonlarına dikkat etmelidir. Bir bozukluk hissederlerse doğru çene başvurularını öğrenmek ve uygulamak için diş hekimlerinden destek almalıdır.
Diş sıkmalarına bağlı olarak çoğu zaman dişlerde hasar oluşur. Diş hekimi, süreç iyileşene kadar dişleri tedavi eder. Ayrıca ağız ve diş sağlığını korumak için önlemler alır. Gerekirse tedavi uygular. Kullanılan tedavilerin başında ise ateller gelir. Ateller, ağız koruyucularıdır. Bu yüzden gıcırdatma ve sıkma durumlarında dişler hasar görmez.
Diş hekimleri, çiğneme yüzeylerini göz önünde bulundurur. Hasar durumlarında, çene yapısını yeniden şekillendirir. Kuronlar kullanarak hasarlı dişleri düzeltir. Diş hekiminin tedavileri sırasında bireyler, alışkanlıklarını değiştirmelidir. Çene kas aktivitelerini takip etmeli ve kontrolünü sağlamalıdır. Belli bir süre istikrarlı devam edildiğinde vücut, bedensel ve fizyolojik olarak olumlu geri bildirimler yapacaktır.
Bruksizm diş sıkma nedenleri tam olarak bilinmediği için ilaç kullanımı yapılmaz. Çünkü neden bilinmediği için ilaç bir etki gösteremeyecektir. Ayrıca verilen ilaç, farklı sorunlara neden olabilir. Bu yüzden bakım ve terapi gibi yöntemler, sık kullanılır. İlaç olarak ağır durumlarda sadece kas gevşeticileri önerilir. Ancak kas gevşeticileri, antidepresan kullanan hastalara verilemez. Ölümcül sonuçlara neden olabilir.
Bruksizm tedavisi, hastanın isteği ve çabaları doğrultusunda ilerler. Hasta, ilk olarak psikolojisini düzeltmelidir. Bunun için duygu yönetimini doğru yapmalı ve dengeye önem vermelidir. Ardından kaslarını yakından takip etmelidir. Ağız ve diş sağlığına dikkat etmelidir. Diş hekimi ve doktorların tavsiyelerini göz ardı etmemelidir.
Bu noktalar, eksiksiz yerine getirildiğinde kısa sürede ilaç kullanmadan diş sıkma problemi çözülür. Tedavi sonrasında tekrarlama ihtimali ise oldukça düşüktür.
